Paulo is een lange, stevige, diepdonkere man. Hij slaapt in de wachtruimte op een stoel, direct na de hoofdingang van het centrum, met zijn nek in de knik van een slapende man op een stoel. Als migranten ’s nachts aankloppen, schrikt hij wakker (denk ik, ik ben er ’s nachts niet bij, misschien wordt hij zachtjes wakker van hun voetstappen buiten). Dan brengt hij ze naar een vrije hoek in het gebouw, geeft ze te eten en wat dekens en gaat weer terug naar zijn stoel.

Soms maakt hij schoon. Dan komt onze keukenheldin ’s ochtends aan en is de hele keuken spic en span. Of het hele trapgat.

Omdat de spanningen tussen de Afghanen en Margebanen vaak s’ nachts tot uiting komen, is hij dikwijls getuige van gevechten en weet ons dan ’s ochtends aan te wijzen wie als eerste het mes trok. Laatst werd hij zelf met de dood bedreigt. Waarom? Omdat hij onze helper is, omdat hij tussen beide probeerde te komen, omdat hij misschien niet alles even tactisch oplost. Ze zeggen daarbij dat mensen van zijn kleur gediscrimineerd worden in Noord-Afrika en dus ook in ons centrum.

Wanneer het brandalarm gaat, rent hij zo vlug mogelijk naar de receptie om korte metten te maken met de verschrikkelijke herrie. Daarna gaat hij weer terug naar zijn stoel, een van de redenen waarom we ’s nachts toch een nachtwaker nodig hebben. Men rookt nog steeds binnen, de nooduitgangen liggen vanaf tien uur ’s avonds geblokkeerd met slapende migranten en de bezetting van het gebouw is vier keer groter dan de norm. De verantwoordelijkheid voor de brandveiligheid kan niet alleen bij Paulo liggen, en toch is hij dikwijls de enige die ’s nachts de boel – enigszins – in de gaten houdt.

Hij helpt ons daarbij al maanden, maar we kunnen hem niet in dienst nemen, want hij heeft geen papieren. We geven hem eten en een eigen kamer, en een handvol vrijwilligers financiert hem van tijd tot tijd. Hij heeft vrienden in de vallei, praat en lacht veel met andere migranten, lijkt op grote incidenten na zijn ‘werk’ niet vervelend te vinden en wil niet weg.

Sommige van ons zijn tegen, die vinden zijn werkzaamheden ‘naar slavernij ruiken’. Anderen zeggen dat hetzelfde soort constructie bij anderen in het verleden tot goede dingen heeft geleid, zoals huizing, opleiding en uiteindelijk papieren. Maar de sfeer in het centrum is gespannen en tijd om Paulo anderszins op weg te helpen heeft niemand. Hoe meer migranten en hoe groter onze stress, hoe meer we ook nog eens van zijn hulp afhankelijk worden.

Dus blijft Paulo voorlopig helper bij Refuge Solidaire.

De vraag is natuurlijk of dat wel oké is.  

Dit verhaal schreef ik grotendeels in oktober 2021. Inmiddels maakt de sneeuw en de enorme politiebezetting op de grens het lastig om Briançon binnen te komen. Daarom zijn er momenteel in het centrum zo tussen de 15 en 40 migranten, geen gezinnen, alleen maar jonge mannen, die alle ruimte voor zichzelf hebben (in vergelijking met de 180 van voorheen). Het is er dus rustig, alhoewel de reden voor die rust natuurlijk vragen oproept: waar zijn ze nu, wanneer komen ze wel? Vrijwilligers vermoeden dat de opkomst komende lente net zo extreem wordt als de herfst, alhoewel afhankelijk van de inzet van de grenspolitie.

Ik vermoed dus dat Paulo’s leven in het centrum momenteel relatief prettig is en vragen over zijn status als helper daarom minder urgent. Het is dus afwachten wat de lente hem (en het centrum) zal brengen.